ارزیابی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات با استفاده از ویژگی‌های زراعی و نشانگرهای مولکولی در ارقام جو

در این تحقیق تنوع ژنتیکی 24 رقم جو با استفاده از صفات زراعی، مورفولوژیکی و مولکولی مورد مطالعه قرار گرفت. سیزده صفت زراعی و مورفولوژیک در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی تنوع ژنتیکی ومولکولی بین ارقام با استفاده از 10 جفت آغازگر SSR صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس صفات کمّی نشان داد که بین همه ارقام از نظر کلیه صفات، تفاوت معنی داری وجود داشت که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالا برای صفات مورد بررسی در بین ژنوتیپ‌ها بود. عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با صفات تعداد گره در ساقه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و تعداد پنجه در بوته داشت. تجزیه به مولفه‌های اصلی‏‎،13 متغیر اولیه را در قالب چهار مولفه اصلی گروهبندی نمود که در مجموع 92/75 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند. براساس صفات کمّی ارقام جو به سه گروه تقسیم شدند. ارقام گروه اول مربوط به مناطق گرمسیری و ارقام گروه دوم مربوط به مناطق سردسیر کشور بودند. اگرچه برخی از ارقام با عادت رشدی مشابه در کنار هم قرار گرفتند، ولی گروه بندی ارقام نتوانست آنها را از نظر عادت رشد از یکدیگر تفکیک نماید. تنوع مولکولی ارقام با استفاده از پارامترهای محتوای اطلاعات چند شکلی، تعداد آلل موثر و شاخص شانون اندازه گیری شد و میانگین 3/43 نوار SSR به دست آمدکه از این میان 4/31 نوار چند شکل بودند. متوسط تعداد نوار‌های چند شکلی از 9/1 تا 0/4 برای هر آغازگر متغیر بود. بیشترین نوار چند شکل مربوط به آغازگر Bmac0040 با 0/4 نوار و کمترین آن مربوط به آغازگرBmag0013 با 9/1 نوار بود. متوسط بیشترین نوار (8/4) مربوط به ارقام جنوب و گوهر جو و کمترین نوار (8/3) مربوط به رقم ریحان03 بود. رقم گوهر جو با 81 درصد چند شکلی در مجموع نوارهای مشاهده شده دارای بیشترین تنوع و رقم فجر30 با 54 درصد چند شکلی کمترین تنوع را داشتند. بر اساس شاخص شانون، تعداد آلل موثر و میزان اطلاعات چند شکلی تنوع ژنتیکی در ارقام بینابین بیشتر از ارقام بهاره بود. گروه بندی داده های مورفولوژیکی با داده های مولکولی مطابقت نداشتند. این موضوع نشان می‌دهد که نشانگرهای SSR مورد استفاده ارتباط ژنتیکی و پیوستگی با مکان‌های کنترل کننده صفات مورفولوژیکی مورد مطالعه نداشتند. با توجه به اینکه نشانگرهای SSR عمدتاً در نواحی غیر کد کننده ژنوم قرار دارند، عدم ارتباط بین گروه بندی داده‌های مولکولی با داده‌های مورفولوژیکی دوراز انتظار نیست.